POZYTYWNE DZIAŁANIE ZIELONEJ HERBATY

 

 

Camellia sinensis to krzew, który bez względu na porę roku jest wiecznie zielony. Naturalnym środowiskiem dla krzewów herbacianych jest klimat tropikalny i subtropikalny lasów znajdujących się wokół równika. Herbatę otrzymuje się z liści, które są poddane działaniu pary wodnej, a następnie suszone. Dane statystyczne dowodzą, że herbata jest drugim po wodzie napojem spożywanym na świecie. 

    Zielona herbata, w odróżnieniu od herbaty czarnej, nie jest poddawana procesom fermentacji. Dlatego też występuje w niej więcej składników aktywnych. Herbata typu oolong fermentowana jest częściowo, dlatego powinna być wybierana przez konsumentów w drugiej kolejności. Natomiast zaznaczyć należy, że każdy rodzaj herbaty, dzięki technologii przetwarzania, wykazuje inne korzystne działanie. W liściach zielonej herbaty znajdują się polifenole: katechiny, epigalokatechiny, galusan epigalokatechiny, galusan epikatechiny, epikatechina, galokatechina, katechina, a także flawonoidy: kwercetyna, kemferol, myrycetyna, kwasy fenolowe oraz pochodne kwasu kawowego. Liście są także źródłem: alkaloidów purynowych w tym kofeiny, teobrominy, teofiliny; aminokwasów; witamin C, E, B oraz niewielkiej ilości witaminy K oraz jonów potasu, glinu, fluoru. Oczywiście zawartość tych składników może różnić się ze względu na gatunek, wiek rośliny czy sposób i miejsce uprawy, ale też ze względu na porę roku. Zielona herbata wykazuje działanie przeciwzapalne, działa antyoksydacyjne, zwalcza niekorzystne bakterie oraz obniża insulinooporność, głównie ze względu na obecność galusanu epigalokatehiny. W badaniach Bogdańskiego i wsp. odnotowano pozytywny wpływ codziennej podaży ekstraktu z zielonej herbaty na insulinooporność. Poziom insuliny u osób, które przez okres 3 miesięcy stosowały 379 mg ekstraktu z zielonej herbaty, zmniejszyła się o 3,47 μIU/ml.  Zielona herbata jest więc produktem korzystnym dla osób z cukrzycą typu 2. Obok działania przeciwzapalnego, przeciwbakteryjnego oraz antyoksydacyjnego, wykazuje także działanie obniżające ciśnienie tętnicze. Suplementacja ekstraktu lub systematyczne spożywanie naparu z zielonej herbaty powoduje spadek masy ciała oraz zredukowanie tkanki tłuszczowej. Dzięki substancji czynnej galusanowi epigalokatechiny (EGCG) - zielona herbata wykazuje także działanie przeciwnowotworowe. Zielona herbata powoduje zmiatanie wolnych rodników, które uszkadzają DNA i mogą przyczynić się do transformacji komórek nowotworowych. W badaniu przeprowadzonym przez Serafini i wsp. z udziałem 15 uczestników, których podzielono na 3 grupy: w grupie pierwszej ochotnicy wypili zieloną herbatę (6 g/300 ml), w drugiej czarną herbatę (6 g/300 ml), a w trzeciej wodę (300 ml). Zauważono znaczący wzrost wartości TRAP (zdolność całkowitego zmiatania wolnych rodników w osoczu) pomiędzy 30. a 60. min po jednorazowym spożyciu herbaty. W przypadku zielonej herbaty odnotowano wzrost o 34% natomiast w przypadku czarnej herbaty wzrost TRAP wynosił 29%.

Metaanaliza (Pang i in.) obejmująca w sumie 259 267 osób potwierdza, że spożywanie herbaty zielonej zmniejsza występowanie chorób układu sercowo-naczyniowego. Badania wykazały, że osoby spożywające mniej niż 1 filiżankę zielonej herbaty dziennie porównując z osobami, które jej nie spożywały, miały o 19% niższe ryzyko wystąpienia choroby układu sercowo naczyniowego, o 24% niższe ryzyko wystąpienia krwotoku śródmózgowego oraz o 15% niższe ryzyko zawału mózgu. Badania dowiodły również, że zwiększenie ilości spożycia herbaty zielonej z <1 na 1-3 filiżanek dziennie obniża ryzyko wystąpienia zawału serca o około 19%, natomiast udaru aż o 34%. Z kolei spożycie powyżej 4 filiżanek powoduje zmniejszenie ryzyka zawału o 32%. Wnioskować można, że spożycie herbaty zielonej już w bardzo małych ilościach wpływa pozytywnie na zdrowie.

Metaanaliza z 2019 roku, która obejmowała 107 608 osób, dowiodła, że spożycie herbaty innej niż czarna prewencyjnie wpływa w chorobie Parkinsona. Istnieją dowody, że regularne picie zielonej herbaty zmniejsza ryzyko wystąpienia chorób wątroby. W metaanalizie obejmującej 440 903 osoby spożywające  zieloną herbatę regularnie i 385 246 osób spożywających herbatę zieloną nieregularnie wykazano o 32% niższe ryzyko wystąpienia chorób wątroby w przypadku regularnego konsumowania tego napoju w porównaniu z osobami pijącymi zieloną herbatę nieregularnie.

W leczeniu otyłości zielona herbata również znalazła swoje zastosowanie. Przeprowadzono badanie z udziałem 45 osób z zespołem metabolicznym, których podzielono na 2 grupy.  24 osoby spożywały 3 razy dziennie napar z 1 g zielonej herbaty, a 21 osób nie spożywało go wcale. Badanie trwało 60 dni. W grupie osób, które spożywały zieloną herbatę zaobserwowano spadek masy ciała, wynoszący 1,21 kg, w porównaniu z grupą niepijącą zielonej herbaty. Ponadto w grupie pijącej herbatę zauważono istotny spadek wartości wskaźnika BMI oraz obwodu talii.

Na rynku występuje coraz więcej suplementów zawierających ekstrakt z zielonej herbaty. W badaniu randomizowanym (Chen i in.) wykazano spadek BMI i obwodu talii u osób, które otrzymywały codziennie trzy kapsułki z ekstraktem z zielonej herbaty o wysokiej zawartości EGCG (856,8 mg). Do badania włączono 77 osób, a trwało ono 12 tygodni. Potrzeba dalszych badań, aby stwierdzić, że suplementacja może wpłynąć na redukcję masy ciała. Picie herbaty zielonej wprawdzie lekko przyśpiesza przemianę materii, ale nie jest lekiem na nadwagę i nie powinno wpłynąć na znaczny spadek masy ciała. Jednakże, przy problemach ze zbyt częstym wypróżnianiem radzę unikać częstego picia zielonej herbaty. Regularne picie zielonej herbaty obniża poziom trójglicerydów i cholesterolu, co zmniejsza zagrożenie wystąpienia zawału serca, miażdżycy tętnic oraz powstawania zakrzepów. Spożycie zielonej herbaty powinny ograniczyć osoby z wrzodami żołądka, ponieważ wzmaga ona wydzielanie soków żołądkowych. Zieloną herbatę nie powinno łączyć się z mlekiem. Warto pamiętać, że wilgotnych liści zielonej herbaty nie można przechowywać dłużej niż 12 godzin, ponieważ później rozwijają się na nich grzyby. Ważne jest, aby kupować zieloną herbatę w sprawdzonych sklepach i wybierać tylko tą występującą w postaci liści – te gotowe do zaparzenia (w ekspresowych torebkach) mają dużo mniej pozytywnych dla zdrowia właściwości. 

Zielona herbata może być stosowana w celu zapobiegania rozwojowi nowotworów, stanów zapalnych, próchnicy zębów i zmniejszania wchłaniania cholesterolu i lipidów w układzie pokarmowym, co jest istotne dla osób z zaburzeniami sercowo-naczyniowymi. Katechiny z zielonej herbaty są dobrze wchłaniane, dlatego picie zielonej herbaty jest prostym i skutecznym sposobem zapobiegania zaburzeniom przewodu pokarmowego. Zielona herbata jest bezpieczna i raczej nie wykazuje niepożądanego działania ubocznego. Zielona herbata zawiera kofeinę (10-50 mg/filiżankę) i to z jej powodu, mogą wystąpić ewentualne działania niepożądane, interakcje i przeciwwskazania do stosowania. Nadmierne spożycie zielonej herbaty może powodować drażliwość, bezsenność, nerwowość i tachykardię.

Zielona herbata powtórnie zaparzona jest bogatsza w składniki mineralne niż ta z pierwszego parzenia. Chodzi tu zwłaszcza o rzadko występujący w pożywieniu mangan i fluor, w które drugi napar jest bogatszy.

 

Autorką artykułu jest 

Bibliografia:

1. Wieczorek, D., Cieszyńska, A. i Michocka, K. (2013). Właściwości przeciwutleniające naparów herbat zielonych z różnymi dodatkami. Problemy Higieny i Epidemiologii, 94(4), 866-868.
2. Całka, J., Zasadowski, A. i Juranek, J. (2008). Niektóre aspekty leczniczego działania zielonej herbaty. Bromatologia i Chemia Toksykologiczna, 1, 5-14.
3. Pang, J., Zhang, Z., Zheng, T. Z., Bassig, B. A., Mao, C., Liu, X., … i Bai, M. (2016). Green tea consumption and risk of cardiovascular and ischemic related diseases: A meta-analysis. International Journal of Cardiology, 202, 967-974.
4. Gianfredi, V., Nucci, D., Abalsamo, A., Acito, M., Villarini, M., Moretti, M. i Realdon, S. (2018). Green Tea Consumption and Risk of Breast Cancer and Recurrence – A Systematic Review and Meta-Analysis of Observational Studies. Nutrients, 10(12), 1886.
5. Zheng, J. S., Yang, J., Fu, Y. Q., Huang, T., Huang, Y. J. i Li, D. (2013). Effects of green tea, black tea, and coffee consumption on the risk of esophageal cancer: a systematic review and meta-analysis of observational studies. Nutrition and Cancer, 65(1), 1-16.
6. Wang, W., Yang, Y. E., Zhang, W., & Wu, W. (2014). Association of tea consumption and the risk of oral cancer: a meta-analysis. Oral Oncology, 50(4), 276-281.
7. Ni, C. X., Gong, H., Liu, Y., Qi, Y., Jiang, C. L. i Zhang, J. P. (2017). Green tea consumption and the risk of liver cancer: a meta-analysis. Nutrition and Cancer, 69(2), 211-220.
8. Chen, Y., Wu, Y., Du, M., Chu, H., Zhu, L., Tong, N., … i Chen, J. (2017). An inverse association between tea consumption and colorectal cancer risk. Oncotarget, 8(23), 37367-37376.
9. Zhou, Q., Li, H., Zhou, J. G., Ma, Y., Wu, T. i Ma, H. (2016). Green tea, black tea consumption and risk of endometrial cancer: a systematic review and meta-analysis. Archives of Gynecology and Obstetrics, 293(1), 143-155.
10. Huang, Y., Chen, H., Zhou, L., Li, G., Yi, D., Zhang, Y., … i Liu, L. (2017). Association between green tea intake and risk of gastric cancer: a systematic review and dose–response meta-analysis of observational studies. Public Health Nutrition, 20(17), 3183-3192.
11. Hayakawa, S., Saito, K., Miyoshi, N., Ohishi, T., Oishi, Y., Miyoshi, M. i Nakamura, Y. (2016). Anti-cancer effects of green tea by either anti-or pro-oxidative mechanisms. Asian Pacific Journal of Cancer Prevention, 17, 1649-1654.
12. Zhen, C., Li, D., Wang, H., Wang, P., Zhang, W., Yu, J., … i Wang, X. (2019). Tea consumption and risk of Parkinson’s disease: A meta-analysis. Neurology Asia, 24(1), 31-40.
13. Yin, X., Yang, J., Li, T., Song, L., Han, T., Yang, M., … i Zhong, X. (2015). The effect of green tea intake on risk of liver disease: a meta-analysis. International Journal of Clinical and Experimental Medicine, 8(6), 8339-8346.
14. Vieira Senger, A. E., Schwanke, C. H. A., Gomes, I. i Valle Gottlieb, M. G. (2012). Effect of green tea (Camellia sinensis) consumption on the components of metabolic syndrome in elderly. The Journal of Nutrition, Health & Aging, 16(9): 738–742.
15. Chen, I. J., Liu, C. Y., Chiu, J. P. i Hsu, C. H. (2016). Therapeutic effect of high-dose green tea extract on weight reduction: A randomized, double-blind, placebo-controlled clinical trial. Clinical Nutrition, 35(3), 592-599.
16. Podbielkowski Z. Słownik roślin użytkowych. Wyd. V. PWRiL, Warszawa 1985; 117.
17. Teuscher E. Camellia. [In:] Hänsel R i wsp. Hagers Handbuch der pharmazeutischen Praxis. Drogen A-D. Berlin Heidelberg New York: Spring Verl 1992; 628-40.
18. Kłódka D, Bońkowski M, Telesiński A. Zawartość wybranych metyloksantyn i związków fenolowych w naparach różnych rodzajów herbat rozdrobnionych (dust i fannings) w zależności od czasu parzenia. Żywność. Nauka Technologia Jakość 2008; 1 (56):103-13.
19. Yamamoto T, Juneja LR, Chu DC i wsp. Chemistry and Applications of Green Tea. CRC Press, Boca Raton, New York, 1997; 45-60.