ZESPÓŁ JELITA DRAŻLIWEGO - Z CZYM SIĘ TO JE

 

Zespół Jelita Drażliwego, częściej nazywany IBS ( ang. irritable bowel syndrome) to schorzenie charakteryzujące się zaburzeniem funkcjonowania przewodu pokarmowego, które objawia się  przewlekłymi wzdęciami, zmianą rytmu wypróżnień, bez współistniejącej przyczyny organicznej czy biochemicznej, a także bólem w obrębie jamy brzusznej. [1]

Przyczyna choroby nie jest do końca rozpoznana, ale najprawdopodobniej składa się na nią szereg różnych czynników. Mówi się, że najistotniejszą rolę odgrywają zaburzenia interakcji jelitowo-mózgowej, a także zaburzenia mikrobioty jelitowej. Coraz więcej doniesień naukowych wskazuje, że zachowanie równowagi ilościowej i jakościowej w obrębie mikroflory jelitowej jest kluczowe dla zdrowia, natomiast zaburzenia tej homeostazy, nazywane dysbiozą, odgrywają ważną rolę w patogenezie IBS. [6]

 

Rozpoznanie IBS ustala się na podstawie Kryteriów Rzymskich IV,  które definiują to schorzenie jako:

Nawracający ból brzucha występujący średnio przez co najmniej 1 dzień w tygodniu przez ostatnie 3 miesiące, który spełnia co najmniej 2 z 3 kryteriów:

1)     związany jest z defekacją,

2)     związany jest ze zmianą częstości wypróżnień,

3)     związany jest ze zmianą konsystencji stolca. [2]

 

W zależności od konsystencji stolca IBS podzielono na 4 główne podtypy :

•       IBS z zaparciem (IBS-C),

•       IBS z biegunką (IBS-D),

•       mieszana postać IBS (IBS-M)

•       niesklasyfikowana postać IBS (IBS-U)

•       nudności, wymioty, dyspepsja czynnościowa czy uczucie wczesnej sytości,

•       choroba refluksowa przełyku,

•       bóle i zawroty głowy,

•       migreny,

•       ospałość czy uczucie przewlekłego zmęczenia,

•       zaburzenia snu,

•       fibromialgia,

•       bóle pleców i bóle mięśniowe,

•       tachykardia,

•       stany lękowo–depresyjne,

•       uczucie niecałkowitego opróżnienia pęcherza moczowego, częstomocz lub bolesne parcie na mocz, [5]

•       znacznie częściej niż w zdrowej populacji występuje zespół rozrostu bakteryjnego (SIBO). [6]

 

Dieta w IBS ma bardzo duże znaczenie, ponieważ na skutek nieodpowiedniego żywienia nasilają się objawy bólowe. Mając na uwadze wiele badań naukowych, w IBS (w postaci zaparciowej, biegunkowej i mieszanej), zaleca się ograniczenie spożycia FODMAP (fermentujące oligosacharydy, disacharydy, monosacharydy i alkohole wielowodorotlenowe).

•       fruktoza (w owocach),

•       laktoza (w mleku),

•       fruktany (w roślinach, np. cebuli),

•       alkohole polihydroksylowe (sztuczne środki słodzące, takie jak sorbitol, mannitol, maltitol, ksylitol). [3]

Produkt	Niska zawartość FODMAP	Wysoka zawartość FODMAP
Białko	Ryby, mięso, tofu	Rośliny strączkowe: ciecierzyca, soja, fasola, soczewica
Produkty mleczne	Ser żółty, ser brie, ser camembert, mleko migdałowe, mleko ryżowe, masło, masło orzechowe, margaryna	Twaróg, mascarpone, ricotta, mleko skondensowane, jogurty, maślanka, mleko śmietany, mleko sojowe
Warzywa	Marchew, ogórki, pomidory, kapusta chińska, kiełki bambusa, seler, papryka, kukurydza, sałata, dynia, kabaczek, bataty, szczypior, bakłażan	Cebula, czosnek, brokuły, kalafior, szparagi, karczochy, patisony, brukselka, groszek zielony, pory, buraki ćwikłowe, kapusta, grzyby, koper włoski
Owoce	Jabłka (mus), pestkowe przecierane, banany, arbuzy	Pestkowe nieprzecierane (np. truskawki, maliny, porzeczki, morele, śliwki)
Produkty zbożowe	Produkty bezglutenowe, mąka orkiszowa i jej produkty, płatki ryżowe, mąka owsiana i jej produkty, komosa ryżowa	Żyto, produkty pszenne
Inne	Stewia, aspartam	Syrop z agawy, miód, syrop glukozowo- -fruktozowy, sacharoza, słodziki (sorbitol, mannitol, maltitol, ksylitol)

Tabela 1 Sporządzona na podstawie [1,4]

 

Zalecenia dietetyczne w zaparciowej postaci IBS:

 

1.     Ogranicz produkty nasilające zaparcia – biały ryż, białe pieczywo, czekoladę, słodycze, żywność typu fast-food.

2.     Ogranicz warzywa i owoce powodujące wzdęcia (warzywa kapustne, cebulowe i strączkowe, śliwki).

3.     Ogranicz spożycie kawy.

4.     Wprowadź do każdego posiłku przynajmniej jeden produkt o zwiększonej zawartości błonnika (np. owoc, warzywo, mielone siemię lniane, płatki owsiane, brązowy ryż, grube kasze, np. gryczaną).

5.     Posiłki spożywaj w spokojnej atmosferze, bez pośpiechu.

6.     Dziennie wypijaj ok. 2 l płynów, np. niegazowane wody mineralne, herbatki ziołowe (z mięty, rumianku, melisy). [3]

 

Zalecenia dietetyczne w biegunkowej postaci IBS

 

1.     Wypróbuj dietę łatwostrawną. Kliknij tutaj!

2.     Ogranicz tłuszcz, w tym tłuszcz ciężkostrawny pochodzenia zwierzęcego (smalec, słonina, boczek, śmietana).

3.     Ogranicz frakcje nierozpuszczalne błonnika pokarmowego (otręby pszenne, pieczywo razowe, grube kasze, ciemny ryż).

4.     Wybieraj warzywa i owoce bogate w błonnik rozpuszczalny (marchew, dynia, owoce cytrusowe, niedojrzałe banany, ziemniaki, cukinia, jabłka pieczone lub gotowane - jeśli są dobrze tolerowane) ewentualnie delikatne warzywa i owoce, obrane ze skórki, rozdrobnione, gotowane.

5.     Stosuj drobne kasze (ryż biały, kasza manna, kaszka kukurydziana, kasza kus-kus).

6.     Wypijaj około 2-3 litrów płynów na dobę. 

7.     Zwróć szczególną uwagę na produkty mleczne - zawierają laktozę, która pobudza perystaltykę jelit i powinna zostać wykluczona z jadłospisu. Produkty mleczne pochodzenia zwierzęcego zastąp napojami i jogurtami roślinnymi (np. ryżowymi lub migdałowymi). [3]

●      Wprowadź regularną aktywność fizyczną (spacery, joga, taniec, rower lub inne aktywności, które sprawiają Ci radość) .

●      Poszukaj skutecznych metod walki ze stresem 🡪 u około 50-80% osób z IBS istnieje zależność pomiędzy stresem a wystąpieniem i stopniem nasilenia objawów !!!

●      Zadbaj o dobrą jakość snu!

●      Zmodyfikuj swoją dietę – ma ona ogromny wpływ na Twoje samopoczucie w ciągu dnia. 🡪 skontaktuj się z naszą infolinią dietetyczną pod numerem +48 58 727 22 42, gdzie uzyskasz fachową poradę.

●      Zadbaj o korzystną modyfikację swojej mikroflory jelitowej 🡪 Można to osiągnąć za pomocą odpowiedniej diety, probiotyków lub eubiotyków. Liczne badania wskazują, że Lactobacillus plantarum 299v wpływa na osłabienie objawów zespołu jelita nadwrażliwego. [6]

 

W Polsce prawie 20% dorosłych z IBS ma nietolerancję laktozy, czyli cukru zawartego w mleku i produktach mlecznych. [6] 

Nie warto całkowicie rezygnować z nabiału, dlatego, jeśli źle tolerujesz produkty mleczne, w sklepie wybieraj te z oznaczeniem ,,bez laktozy’’. 

Dodatkowo warto wyposażyć się w suplement diety zawierający w swoim składzie enzym laktazę i mieć go zawsze przy sobie, ponieważ nie w każdym sklepie znajdziemy produkty bezlaktozowe, a ponadto w restauracjach wiele dań bazuje na śmietanach, mleku, serze itp. i nie każda kawiarnia dysponuje mlekiem roślinnym lub bez laktozy. Taki enzym zapobiega wystąpieniu nieprzyjemnych dolegliwości po spożyciu laktozy i z reguły spożywa się go tuż przed lub w trakcie posiłku.

 

 

 

1.     Pawlak K., Rudzik R., Lewiński M., Majcher S., Słuczanowska-Głąbowska S. DIETA L-FODMAP W LECZENIU ZESPOŁU JELITA DRAŻLIWEGO, BROMAT. CHEM. TOKSYKOL. – L, 2017, 2, str. 179 – 183

2.     Mulak A., Smereka A., Paradowski L. Nowości i modyfikacje w Kryteriach Rzymskich IV, Gastroenterologia Kliniczna 2016, tom 8, nr 2, 52–61

3.     Gumiela D. Postępowanie dietetyczne u osób chorujących na zespół jelita drażliwego (IBS) Forum Zaburzeń Metabolicznych 2020, tom 11, nr 3, 121–127

4.     Wasiluk D., Ostrowska L. Leczenie dietetyczne pacjentów z zespołem jelita nadwrażliwego. Nowa Medycyna. 2010; 3: 89–95

5.     Kołodziej G. , Balwierz R.J. , Jasiński K., i in. Rola składników aktywnych zawartych w suplementach diety i probiotyków stosowanych w przebiegu zespołu jelita drażliwego Farmacja Polska, ISSN 0014-8261 (print); ISSN 2544-8552 (on-line)

6.     Adrych K. Zespół jelita drażliwego w świetle najnowszych wytycznych. Forum Medycyny Rodzinnej 2018, tom 12, nr 6, 224–233